Over mannenpraat, bier en bitterballen

"Kun je zelfs over hém een mooi verhaal schrijven?', vraagt de man aan de bar met een hoofdknik naar opzij. Met 'hem' en die knik wordt een van zijn maten bedoeld. Die kijkt verschrikt op en verslikt zich bijna in zijn bitterbal, die net met een flinke slok bier weggespoeld wordt. Het gesprek gaat over mijn werk als ritueelbegeleider, werk dat voor velen toch nog abracadabra is. Ik heb net uitgelegd dat ik verhalen schrijf over mensen.

Ik antwoord stoer: "Tuurlijk kan ik over hem een mooi verhaal schrijven." "Nou dan doe dat maar eens. We horen het wel als het klaar is. Hij heet trouwens Remco."

Ja, zo makkelijk is het natuurlijk niet. Want als ik van iemand alleen maar zie dat hij aan de bar hangt dan wordt het waarschijnlijk een kort en eenzijdig verhaal. Daarom luister ik even mee met het gesprek tussen de vier: typische mannenonderwerpen met een diepgang vergelijkbaar met de schuimkraag van hun inmiddels doodgeslagen pilsje. Daarbij zijn de vier niet overdreven lief en zachtaardig tegen elkaar. Om daar nu mijn verhaal over Remco aan op te hangen...

Toch is de vraag wat ik precies doe in mijn werk een goede. Want wat doet een ritueelbegeleider nu eigenlijk? Met alleen verhalen vertellen zijn we er niet. Ik noem mezelf Ondersteuner bij Afscheid, dat zegt misschien al wat meer. Ik help nabestaanden met het geven van inhoud aan de afscheidsdienst. Wat de pastoor doet in de kerk, doe ik op een plek die de familie kiest. Vaak in de aula van een crematorium, maar het kan ook in een zaal, café of -als jij dat wilt- in je achtertuin. Dat klinkt best praktisch, toch? Maar als je het iets zweveriger wilt, ook goed: wat ik doe gaat over inhoud. Over zingeving.

In de dagen na een overlijden help ik nabestaanden dus met bedenken hoe de afscheidsdienst eruit moet zien. In een gesprek vertellen de nabestaanden wie de overledene was en wat hij heeft betekend voor de mensen om hem heen. Hoe was zijn levensloop? Wat maakt deze mens bijzonder, wat willen we onthouden en bewaren? Wat kunnen we leren van diens leven? Allemaal vragen die aan de orde komen. Samen vullen we de dienst in: wie gaan er spreken of iets doen en waarom kiezen we voor bepaalde muziek? Laten we een fotopresentatie zien en moet er een gedachtenisprentje komen? Of doen we het allemaal juist heel anders? En hoe dan? Zo enorm veel vragen waarop we al pratende de antwoorden vinden. Het mooie is dat bij een persoonlijk afscheid alles mag, kan en goed is. Ieder afscheid is hierdoor anders en dus uniek. Net zoals ieder mens uniek is.

Na dit gesprek ga ik schrijven. Ik zorg ervoor dat de muziek en de teksten van andere sprekers verzameld worden en samen met mijn tekst een samenhangend geheel vormen. Daarin passen het levensverhaal, woorden van troost en woorden ter overdenking. Zin-geven dus door woorden en zinnen. Ik zorg voor afstemming met de uitvaartverzorger en tijdens de uitvaartdienst komt alles samen.

Terug even naar onze Remco. Zijn tijd is hopelijk nog lang niet gekomen, maar stel dat ik -als professional- over hem een verhaal moet schrijven. Stel dat in het gesprek met de nabestaanden blijkt dat de avonden met zijn maten jarenlang hét hoogtepunt van zijn week waren. Dan zal dat tijdens zijn afscheidsdienst zeker ter sprake komen. Dan zal het gaan over genieten van de goede dingen van het leven, en over de betekenis van vriendschap. Misschien willen Remco's vrienden wel zijn kist dragen, iets over hun bieravondjes zeggen of het glas op hem heffen. Het zal hoe dan ook een prachtige dienst worden. Waarna we hopelijk afsluiten met iets anders dan koffie en cake...