Van pijpen, loodjes en zoden

Het woord “doodgaan” is niet fijn. Zeker niet als het over een mens gaat. Ik betrap me er op dat ik het zoveel mogelijk uit de weg ga en liever het woord “overlijden” gebruik. Ik zat hier gisteren met mijn zoon en dochter over te filosoferen en samen kwamen we zonder al te veel inspanning op een stuk of twintig synoniemen voor doodgaan. Synoniemen die vaak wat minder erg klinken. Eufemismen dus. Het is ook wel logisch. We willen liever woorden die zachter zijn en meer troost bieden dan dat akelige “doodgaan”. Maar twintig?! Dat vonden we best veel!

Ik kan je verklappen dat je met een beetje meer moeite (en google) zó op het dubbele aantal zit.

Sterven en overlijden zijn misschien wel de meest gangbare termen. Wat dacht je van heengaan, ontslapen, inslapen en ontvallen? Ontvallen vind ik wel een mooie. De eerste drie doe je zelf, bij ontvallen ben je meer het lijdend voorwerp. Je ontvalt namelijk niet zelf maar je ontvalt je nabestaanden. De Taalprof op internet noemt “ontvallen” een ervaringswerkwoord. Een eenmalige ervaring in dit geval.

Veel synoniemen voor doodgaan zijn terug te voeren op religie en de Bijbel. Als Christen word je door God tot Hem geroepen, verschijn je voor Gods rechterstoel, ontmoet je de Schepper en ben je bij de Here. Je hemelt dus. Ook de eeuwigheid is een prachtige inspiratiebron: het tijdelijke voor het eeuwige verwisselen, het eeuwige leven krijgen, in de eeuwigheid worden opgenomen, overgaan tot een beter leven, de eeuwigheid ingaan of zelfs tot het eeuwige worden bevorderd: het kan allemaal. En als je een Noord-Amerikaanse Indiaan bent, dan ga je het liefst naar de eeuwige jachtvelden...

Mensen die spiritueel zijn aangelegd zullen zich wellicht thuis voelen bij: naar de andere kant gaan, zijn laatste reis maken en de wereld verlaten. En als het tijdens je leven allemaal niet zo leuk was dan kun je het aardse tranendal verlaten. Of ben je blij als je kaarsje is uitgeblazen dan wel je lampje is uitgegaan. Of dat je eindelijk je rust gevonden hebt.

Ik ben nog maar bij 25.

De uitdrukkingen worden plastischer naarmate ik wat verder nadenk en google. Ik vind ze minstens zo interessant. Want waar komt de uitdrukking: “het hoekje omgaan” vandaan? Of “het loodje leggen”? In België kennen ze deze variant als “De duimen leggen”.

En uit welke pijp ga je eigenlijk? Niet uit een pijp die je rookt, zo blijkt. Hoewel over díe pijp ook twee gezegden zijn: Zijn laatste pijp roken en Zijn pijp aan Maarten geven. En om welk hoekje ga je? Ha dat is gemakkelijk te herleiden: die komt uit de scheepvaart. Scheepslieden zeilden de hoek van de zeegaten uit en werden nooit meer gezien… Behalve het hoekje kun je trouwens ook de bocht omgaan. En je vaantje strijken.

Je gaat onder de groene zoden, tussen zes plankjes, naar pierenland. Daar lig je dan, aan de verkeerde kant van het gras. Je kunt het van onderen zien groeien. Six feet under. He wat hard gezegd. Bijna cynisch. En toch hoor ik mezelf grinniken als ik die verkeerde kant van het gras lees. Wat is dat toch, dat ik dat grappig vind?

Het kan nog erger. De man met de zeis is je ergste nachtmerrie, en ook Magere Hein wil ik voorlopig nog niet tegenkomen. “De weg van alle vlees gaan” klinkt dan weer wat gezelliger, en Je eeuwig onbereikbaar maken lijkt me in ons digitale tijdperk ook wel eens lekker – zij het erg lang.

Het wordt mooier en mooier. Van “De kraaienmars blazen” krijg ik het visioen van een blije, luid toeterende muziekband van kraaien met zonnebrillen en hoedjes op, getekend door Leendert Jan Vis, je kent hem wel van de vrolijke ansichtkaarten. Ook “Een houten jekker aantrekken” houdt me mateloos bezig… wie heeft dit verzonnen?

Genoeg keus dus, 45 al dan niet verzachtende termen voor doodgaan. Voor elk wat wils. Blijkbaar hebben we het nodig, niet alleen nu maar ook vroeger al. Want zoals gezegd: het woord doodgaan is geen fijn woord. Te hard. Te rigoureus. Te onomkeerbaar. En wat we willen is troost en verzachting.

Interessant zijn ze wel, al deze termen. Ik mijmer dat er vast nog veel meer te vinden zijn. De wereld is zo groot en er zijn zo veel verschillende levensovertuigingen met allemaal hun eigen visie... Ik ga er nog maar eens over nadenken. Met dit mooie septemberweer kan ik nog fijn even de tuin in. Lekker liggen filosoferen in de zon op het gras. Aan de goede kant uiteraard.

Mocht je nog andere omschrijvingen weten: ik houd me aanbevolen!